نشست‌ها و بحث‌های فراوانی برای بهتر اکران شدن آثار و چگونگی آن از جمله نمایش فیلم‌های خارجی در سینماهای ایران، اکران تک‌سانسی برخی فیلم‌ها و... در سال گذشته انجام شد که حال باید منتظر بمانیم و نتیجه یک‌سال بحث و تصمیم‌گیری را در سال جدید، ببینیم. حاصلی که هم می‌تواند ارتقای کیفی فیلم‌ها و سینمای‌مان باشد و هم عرصه را بر سینماداران و سینماگران تنگ‌تر کند.آنچه برای بیان چگونگی وضعیت اکران در سال 90 باید در نظر داشت یکی حجم بالای آثار تولید شده در سال89 است و دیگری حضور دولت که اعلام کرده به شکلی جدی در عرصه خواهد بود. و آنچه در‌نهایت باید به آن توجه شود این است که با وجود این دو عامل، وضعیت فروش فیلم‌ها چگونه خواهد شد؟
آنچه آمار و جشنواره بیست‌و‌نهم نشان می‌دهند، کوهی از آثار در انتظار اکران است که با توجه به محدودیت‌هایی که سینما برای نمایش فیلم‌ها دارد، باید خود را برای ماراتنی سخت آماده کنند. سالی که گذشت با وجود اینکه تعداد آثار تولیدی به اندازه امسال نبود، شاهد از دست رفتن فیلم‌هایی بودیم و در این میان آنچه تأسف را دوچندان می‌کند این است، برخی از این آثار حرفی برای گرفتن داشتند و فیلم‌های شریفی محسوب می‌شوند.
اما چیزی که حال اهمیت دارد این است که در سال جدید چه را‌هکاری باید در پیش گرفته شود تا شاهد آنچه گذشته، نباشیم. مهدی کرم‌پور، کارگردان و سخنگوی سابق کانون کارگردانان در این‌باره می‌گوید: «بهترین راه برای اکران مناسب فیلم‌ها، ساخت سالن‌های نمایش و افزایش ظرفیت مکان‌های نمایشی است. ما به نسبت جمعیت کشورمان سالن سینما کم داریم. از طرفی هم متأسفانه همین تعداد فیلم هم که به نمایش درمی‌آیند از امکان تبلیغاتی کمی برخوردارند.
به نظرم از بیلبوردهای شهری گرفته تا تیزرهای تلویزیونی باید به شکل عام در اختیار سینما قرار بگیرند تا مخاطبان بتوانند از فیلم‌های تولید شده داخلی که به اکران درمی‌آیند، اطلاع داشته باشند. اگر همه به سینمای ملی ایران اعتقاد داشته باشند. آن زمان است که تمامی عرصه‌ها از ساخت سالن و تبلیغات شهری گرفته تا تیزرهای تلویزیونی دست به دست هم می‌دهند تا بتوانیم همین تعداد فیلمی را که داریم، بهتر عرضه کنیم.» وقتی با سیروس تسلیمی در این مورد صحبت می‌کنیم نظرش را این‌چنین بیان می‌کند: مشکلی که در حال حاضر وجود دارد این است که فیلمی برای 7 هفته قرارداد می‌بندد ولی با استقبال روبه‌رو نمی‌شود، در نتیجه سرگروه مجبور می‌شود نمایش آن فیلم را تا موعد مقرر با سالن خالی برود. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که بخشی از این فیلم‌ها، فیلم‌های فرهنگی(تجربی) هستند.
در آیین‌نامه شورای صنفی، امسال 5سینما برای نمایش اختصاصی این قبیل آثار تعیین شده که این سالن‌ها می‌توانند نمایش 30 تا 35 فیلم را به خود اختصاص دهند. به عقیده من راه‌حل این است که اگر از فیلمی استقبال نمی‌شود نمایش با سالن خالی ادامه پیدا نکند. اما گفتن اینکه چطور در سال آینده اکران‌ها با رضایت نسبی صورت پذیرد، خیلی مشکل است. کشوری، که در سال90 فیلم می‌سازد نمی‌تواند تنها دارای 20 سینمای خوب در پایتخت باشد و به همین اندازه در سایر شهرستان‌هایش سالن نمایش داشته باشد تا زمانی که پردیس‌ها اضافه نشوند، سالن‌هایی که وجود دارند اما بدون استفاده رها شده‌اند، شناسایی نشوند و مورد بهره‌بردرای قرار نگیرند، این مشکل حل نخواهد شد.»
وقتی دولت وارد عرصه اکران می‌شود
اما موضوع دیگری که امسال در بحث اکران فیلم‌ها، جای بررسی دارد، اعلام دولت است مبنی بر حضور جدی‌اش در این بخش. حضوری که مانند تمام موضوعات مطرح شده در این عرصه، موافقان و مخالفان بسیاری را با خود همراه می‌کند اما در نهایت همه در انتظار می‌نشینند تا آنچه حاصل می‌شود را ببینند.کرم‌پور دراین‌باره معتقد است: «در زمانی که سخنگوی کانون بودم به همراه عده‌ای از اعضای کانون به این قضیه معترض بودیم و مقصودمان هم تنها این دولت یا معاونت سینمایی وقت نبود. ما با این مسئله موافق نیستیم و مخالفت‌مان را هم در زمان آقای حیدریان، آقای جعفری‌جلوه و... اعلام کردیم.
اصولا به این معتقدیم که براساس اصل 44 قانون اساسی(خصوصی‌سازی) باید تصدی‌گری دولت در امر نمایش کاهش یابد و به بخش خصوصی واگذار شود. البته در همان زمان هم این قضیه موافقانی داشت که معتقد بودند دولت باید به این حوزه وارد شود. اما آنچه امروز اتفاق می‌افتد این است که برخی از آن افراد، به دلیل اینکه دیگر امور در دست‌شان نیست، به صف مخالفان پیوسته‌اند.» اما سیروس تسلیمی نظری برخلاف کرم‌پور در این زمینه دارد و می‌گوید از آنجایی که دولت مسئول مستقیم تولید فیلم‌هاست، وقتی در این زمینه وارد عمل شود، حضورش می‌تواند کمکی به فیلم‌ها بکند و اگر خسارتی هم به آثار وارد شود، می‌تواند آن را پرداخت کند؛ اتفاقی که در حال حاضر در بخش آزاد نمی‌افتد و فیلم‌ها متضرر می‌شوند. در نتیجه نمایش آزاد را در این سال‌ها همه دیده‌ایم و همه از آن ناراضی بوده‌اند.» تسلیمی می‌گوید وقتی دولت کالایی را تولید کند ولی در بخش اکران آن را به عرضه و تقاضا واگذار کند، این کار باعث به وجود آمدن تضاد می‌شود که نتیجه‌اش هم را می‌بینیم.
به کدام جهت حرکت می‌کنیم
اتفاقی که در سال 89 رخ دادکاهش 6میلیاردی فروش فیلم‌ها نسبت به سال 88 بود که با توجه به وضعیت ضعیف اقتصادی‌ای که گریبانگیر سینمای ایران شده، رقم قابل توجهی است. اینکه چه دلایلی باعث این افت شدید می‌شود از مهم‌ترین مسائلی است که باید به آن پرداخته شود تا بلکه در سال آینده با رفع این مشکلات بتوانیم شاهد پیشرفت و رفع این نقایص در صنعت سینمای‌مان باشیم.اما با توجه به فیلم‌های ساخته‌شده در سال 89 و جشنواره پررونق آن، روندی که سینمای ایران در سال‌نو طی خواهد کرد صعودی است یا همچنان سیر نزولی خود را پیش خواهد گرفت؟ کرم‌پور معتقد است که با برنامه‌ریزی صحیح می‌توان به فروش خوبی در این زمینه دست پیدا کرد و از تجربه کاری‌اش در این حیطه می‌گوید: «سال 88 من رئیس شورای صنفی نمایش بودم و با برنامه‌ریزی‌هایی که از سال 87 برای اکران در نظر گرفته بودم توانستیم به چندین رکورد نیز دست پیدا کنیم. یکی از آنها متوقف کردن روند ریزش مخاطب بود که از سال70 شروع شد.
این نمودار از این سال تا سال 88 سیر‌نزولی‌ای را در پیش گرفته بود. ولی ما با یک برنامه‌ریزی درست و مدرن آن را متوقف کردیم.در اردیبهشت ماه که من از این کار استعفا کردم، شورای صنفی نمایش با بحران‌های مختلفی روبه‌رو بود؛ دولت در امر اکران کم‌تجربه بود و فکر می‌کنم این خروجی، یک خروجی بدیهی است.عملکرد ضعیف شورای صنفی در سال 89 و البته خود فیلم‌ها و از طرفی بی‌تجربگی مدیران دولتی در سال اول عواملی بودند که باعث این کاهش 6میلیاردی فروش نسبت به سال‌گذشته شدند.من فکر می‌کنم دولت با همکاری صنوف و بخش‌خصوصی حتما می‌تواند به راهکار خوبی برای مهار این سیر‌نزولی برسد و کاری کند تا سال‌آینده با فروش بالایی از فیلم‌ها روبه‌رو باشیم.»
اما تسلیمی علت این ریزش و سیر نزولی را در به وجود آمدن شبکه‌های فارسی زبان در سال88 می‌داند و ابراز امیدواری می‌کند که به واسطه فیلم‌هایی که در جشنواره 89 به نمایش درآمده‌اند و آثار پرمخاطبی هستند بتوانیم شاهد فروش خوب فیلم‌ها در سال90 باشیم. همچنین در مورد نحوه اکران آثار می‌گوید: «چیدمان فیلم‌ها در سال 90 برای نمایش بسیار مهم است. فیلم‌ها نباید طوری قرار داده شوند که همدیگر را بسوزانند و باعث دیده نشدن یکدیگر شوند. از طرفی به نظرم فیلم‌های پرفروش نباید زود از اکران کنار روند و در کنار این اتفاق، آثاری که فروش بالایی ندارند، زمان زیادی را برای نمایش به خود اختصاص ندهند.» تسلیمی معتقد است با عادی شدن شبکه‌های فارسی‌زبان برای مخاطبان، در سال آینده می‌توانیم شاهد پیشرفت فروش فیلم‌های سینما باشیم.
همه راه‌ها به امید ختم می شوند
با توجه به آنچه گفته شد، ازسویی می‌توان به وضعیت اکران و فروش فیلم‌ها در سال 90 امیدوار بود و از سوی دیگر نیز همچنان ابهامات و اما و اگرهایی بر سر راه سینمای ایران، چشم‌اندازی نه چندان شفاف را پیش روی‌مان قرار می‌دهند. در این وضعیت تنها می‌توانیم به این امید داشته باشیم که با توجه به فیلم‌هایی که امسال در نوبت اکران قرار گرفته‌اند و آگاهی از برخی مشکلاتی که بر سر راه اکران وجود داشته و تلاش‌هایی که در پی برطرف کردن آنها انجام شده سینمای پررونقی در انتظار سینماداران، سینماگران و دوستداران باشد، تا بلکه صدمه‌ای که سال پیش بر پیکره این صنعت وارد شده، جبران شود.
